Vesico Vaginale Fistel (VVF)
Een 'ziekte' waaraan je niet kunt sterven, maar waar je ook niet mee kunt leven
In Afrika leven meer dan 2 miljoen vrouwen met de schrijnende gevolgen van VVF (Vesico Vaginal Fistula). Door een bevalling die té lang duurt en waarbij geen medische hulp kan worden ingeroepen ontstaat ‘een gat’ in de blaas, waardoor alle urine ongecontroleerd wegstroomt. In de meeste gevallen sterft de baby tijdens de gecompliceerde bevalling. De vrouw moet daarna alleen verder met stank en schaamte. Als gevolg van het voortdurende urineverlies worden deze vrouwen veelal uitgestoten door hun omgeving en de Afrikaanse maatschappij. Ze leven een eenzaam en uitzichtloos leven. Zij horen er niet meer bij…
Blaasfistels ten gevolge van een bevalling komen in Nederland, door de goede verloskundige zorg, al ruim 100 jaar niet meer voor. Maar in ontwikkelingslanden komen er nog steeds jaarlijks 80.000 tot 100.000 gevallen bij (bron: VN)
oorzaken
Armoede, géén (of gebrekkige) verloskundige en medische zorg, slechte wegen, grote afstanden
Vaak wordt pas laat hulp gezocht wanneer een bevalling niet vordert. Er is geen geld voor een keizersnede of om naar een ziekenhuis te gaan (zo dat er al is). Als een vrouw merkt dat de bevalling niet goed vordert is de medische post niet meer bereikbaar. De afstanden zijn vaak groot, de ziekenhuizen dun gezaaid.
Als de vrouw het ziekenhuis wel bereikt moet ze eerst geld op tafel leggen, anders wordt ze niet geholpen. De medische kennis is -ook in de staatsziekenhuizen – niet altijd toereikend. Vaak zijn er weinig artsen en is er onder de medische studenten geen interesse in ‘vrouwenzaken’.
Bekkenvernauwing en
kindhuwelijken
In ontwikkelingslanden zijn veel meisjes ondervoed geweest in de jeugd. De meisjes kregen soms minder te eten dan de jongens. Ondervoeding in het eerste levensjaar geeft een grotere kans op bekkenvernauwing. Sommige stammen zijn genetisch smal gebouwd. Maar bekkenvernauwing kan ook pas ontstaan tijdens de zwangerschap. Doordat er meestal geen verloskundige controles plaatsvinden wordt dit niet voor de bevalling ontdekt. In veel landen worden meisjes jong uitgehuwelijkt, soms al op een leeftijd van 9 of 10 jaar. Zodra ze vruchtbaar zijn worden ze zwanger. Omdat hun lichaam nog niet volgroeid is hebben ze meer kans op complicaties bij de bevalling.
Inwendige beschadigingen door verkrachtingen of vrouwenbesnijdenis
Veel vrouwen zijn inwendig beschadigd door eerder doorgemaakte infecties, bijvoorbeeld door vrouwenbesnijdenis. In de landen waar verkrachting als oorlogswapen werd ingezet (bijv. Sierra Leone, Congo) leven veel vrouwen met inwendige beschadigingen. Het weefsel van het geboortekanaal is minder elastisch door de littekenvorming. Daardoor kan de baby het geboortekanaal moeilijk of niet passeren.
Cultuur
Ook de cultuur en de traditionele bevallingsmethoden verhogen soms het risico op VVF. In sommige landen is het de gewoonte dat de vrouw afgezonderd “in the bush” haar kind krijgt, helemaal alleen. Er kan dus geen hulp gezocht worden als er complicaties optreden.Maar ook als de andere vrouwen van de gemeenschap erbij zijn gaat er veel mis. De vrouw wordt door de andere vrouwen aangemoedigd om door te blijven persen, al vordert de bevalling niet; het kind moet er immers uit. Soms wordt de vrouw aangespoord veel drinken tijdens de bevalling, zodat de baby eruit kan ‘stromen, maar de volle blaas belemmert juist de bevalling nog meer. Vaak wordt er geen hulp gezocht voor een vrouw in barensnood, omdat in sommige culturen een vrouw weinig waard is. De man heeft geen zin om geld te besteden aan ‘maar’ een vrouw.
Ook komt het voor dat geen hulp geboden wordt, omdat de moeilijke bevalling gezien wordt als een vloek. Er wordt gezegd dat de vrouw het kind niet wilde of dat ze ontrouw geweest is en dat deze moeilijke bevalling haar straf is.
gevolgen
Lichamelijk
In ontwikkelingslanden leven meer dan twee miljoen vrouwen dagelijks met de gevolgen van VVF. De urine stroomt ongehinderd weg. De vrouw is steeds ‘nat’; de huid tussen de benen gaat kapot. Dat geeft een verhoogde kans op huidaandoeningen, zoals uitslag of schurft, maar ook op een blaasontsteking of een nierbekkenontsteking.
Veel vrouwen laten zich moedwillig uitdrogen om minder urine te verliezen. Door de voortdurende staat van uitdroging – in een warm klimaat – treedt soms verwardheid op. Zelfdoding komt relatief veel voor onder deze vrouwen, omdat ze het ‘er niet meer bij horen’ niet langer kunnen verdragen.
Sociaal
Naast de lichamelijke problemen ontstaan sociale problemen. De vrouw is immers altijd ‘nat’ en heeft vaak niet de mogelijkheden zichzelf en haar kleding goed te verzorgen. Er hangt een doordringende geur van (oude) urine om haar heen. Niemand wil in haar omgeving zijn. Ze kan (of mag) niet op een matras slapen, niet reizen, niet in gezelschap verkeren. Vaak wordt zo’n vrouw verstoten door haar man. Ze is van geen nut meer. In de Afrikaanse maatschappij geven een verzorgd uiterlijk en het hebben van kinderen waarde aan de vrouw; deze vrouwen zijn onwaardig. De vrouw moet terug naar haar eigen familie, als die haar tenminste terug wil hebben. Haar kinderen (als ze die al had) blijven achter bij de schoonfamilie, ze mag niet meer voor ze zorgen. Maar ook door haar eigen familie wordt zo’n vrouw vaak verborgen gehouden voor de gemeenschap. Ze leeft de rest van haar leven eenzaam in een hutje in de rimboe of in de stad bij de vuilnisbelt. Vaak gebeurt het dat de vrouw langzamerhand haar sociale vaardigheden verliest en steeds verder wegzakt in haar geïsoleerde bestaan. Ook als ze wel steun krijgt van haar familie wordt ze nog steeds openlijk gepest als ze op straat loopt. Men loopt met een grote boog om haar heen.
een hersteloperatie is mogelijk!
Deze vrouwen kunnen geholpen worden. Het is in de meeste gevallen mogelijk het gat of de gaatjes in de blaas operatief weer dicht te hechten. Als het gat te groot is wordt een patch aangbracht. De blaas kan na de operatie minder urine bevatten dan vroeger, maar functioneert in de meeste gevallen weer voldoende.
Slechts op enkele plaatsen op het grote continent Afrika worden VVF-operaties aangeboden. Er zijn twee gespecialiseerde klinieken en verder enkele particuliere initiatieven. De vrouwen weten vaak niet dat deze operaties mogelijk zijn. En al weten ze ervan… ze kunnen de operatie niet betalen! Newbornlife betaalt een groot deel van de VVF-operaties die uitgevoerd worden op het hospitaalschip ‘Africa Mercy’ van de ontwikkelingsorganisatie Mercy Ships. Voor Nederlandse begrippen zijn de operaties goedkoop. Mercy Ships gaat uit van een bedrag van 615 euro voor strikt de operatie. Een opname (inclusief screening, operatie, verpleging, resocialisatie en eventuele vervoerkosten) kost 700 tot 1200 euro. De exacte kosten zijn afhankelijk van hoe groot de fistel was, het herstel van de vrouw en of er nog een tweede operatie nodig is.
een nieuw leven
Na de operatie: een Nieuwe jurk
Een operatie alleen is niet voldoende; een vrouw die VVF gehad heeft moet geholpen worden bij het opbouwen van haar nieuwe leven, want vaak heeft ze jarenlang geïsoleerd geleefd. Newbornlife vindt het belangrijk dat de organisaties en initiatieven die gesteund worden nazorg en resocialisatie kunnen bieden.
